Eer: gun jezelf en anderen het beste

‘Moral authority comes from following universal and timeless principles like honesty, integrity, treating people with respect.’ – Stephen Covey

Van ‘excellentie’ gaan we door naar ‘eer’, een behoorlijk ondergesneeuwd begrip in onze westerse wereld. Zolang we iemand kunnen bekritiseren, doen we dat maar al te graag en in onze beleving zijn we dan ook nog wel respectvol. Maar in mijn beleving geven we mensen vaak niet de eer die ze toekomt. Het eindeloze geroddel over collega’s, kennissen en zelfs vrienden: hoe is het mogelijk dat dit door velen als normaal wordt gezien? Kennen we geen eer meer?

Als we het over eer hebben, komt daar cultuur bij kijken. Het komt voor mij neer op het volgende:

• Respecteer jezelf en je naasten.
• Oordeel niet over je naasten, help ze vooruit.
• Erken mensen in het beste van wie ze zijn.
• Trouw en betrouwbaar zijn.
• Behandel je naasten met excellentie.
• Wees integer in alles.
• Vind je naasten net zo belangrijk als jezelf.

Eer gaat veel dieper dan alleen respect hebben. Het gaat over een cultuur die geleefd moet worden, waarin iedereen goed is voor elkaar. Waar principes gelden zoals bovenstaande. Waar geen ruimte is voor respectloos gedrag, veroordeling, afgunst, kritiek, ontrouw, half werk, leugens, bedrog en hoogmoed.

Waar gaat eer over?

Eer gaat over jezelf het allerbeste gunnen. Ieder ander hetzelfde gunnen als jezelf. In staat zijn om verantwoording af te leggen over jezelf, je denken en je gedrag, en daarbij eerlijk aanschouwen of je van waarde bent voor anderen. Oprecht zijn, niet voorliegen, geen haantjesgedrag, geen jaloezie, geen ruimte voor kleineren.

Eer is de manier van leven die gebaseerd is op iets groters dan jezelf. Het gaat over het algemeen belang waarbij je de individualistische geest moet loslaten. Je bent namelijk medeverantwoordelijk voor je omgeving.

Hoe moeilijk is het om mensen in hun waarde te laten? Behoorlijk moeilijk als je de overtuiging hebt dat anderen minder waard zijn. Vanuit religie wordt zo makkelijk geoordeeld over anderen. Vanuit verschillende overtuigingen, huidskleur, geaardheid, maatschappelijke status, etc., wordt er zoveel geoordeeld. De kern is vaak angst, onwetendheid, onzekerheid of afgunst. Dit zou niet onze cultuur moeten zijn anno nu. Durf naar de mens te kijken zoals die werkelijk is: uniek, mooi gemaakt, met een persoonlijk verhaal, een heerlijke eigenheid, talenten en een eigen manier van doen en laten. Durf de schoonheid te zien en stop het bekrompen denken, de stereotypes, de generalisaties.

Oneervol gedrag kan zo simpel zijn als… 

Om het visueel te maken geef ik graag het voorbeeld van een diner in een restaurant. Volgens mij is het normaal dat je je aanpast, want je bent er te gast. Het personeel doet zijn best om jou van een prettige avond te voorzien.

Soms heb je mensen die het hier verzaken om eer te hebben. Een aantal voorbeelden: Niet netjes vragen of er een plaats beschikbaar is, maar gewoon gaan zitten aan een tafel die bevalt, alsof je eigenaar van de tent bent. Luidruchtig aanwezig zijn, geen rekening houden met andere gasten. Ongeduldig zijn, klagen dat het te lang duurt. Kritiek leveren op zo’n beetje alles wat je ziet, de bediening, het eten, de manier van serveren. En dan als klap op de vuurpijl zeuren over de kosten.

Zulke mensen hebben een groot probleem met eer. Ze hebben vaak de overtuiging dat degene die betaalt het voor het zeggen heeft. Dat is onzin! Je slaat de plank mis als je vanwege geld geen eer meer kunt hebben voor datgene wat wel goed gebeurt en als je jezelf het recht geeft om alles te bekritiseren. Ik zou nooit iemand een naar gevoel bezorgen (laat staan mijn naasten of mezelf) vanwege een paar euro meer of minder op de rekening, of door de hele avond de sfeer te verzieken met een negatief-kritische houding. Jij wel? Ik hoop van niet. Maar in zo’n simpel voorbeeld zie je direct of iemand vanuit eer leeft of niet. Mede hierom ga ik graag met mensen uit eten om ze te leren kennen.

Cultuur van eer waarborgen

Stel je eens voor dat je als leider, dus de persoon die invloed heeft op de groep, een cultuur van eer zou waarborgen en iedereen die op je pad komt de eer geeft die hem of haar toekomt. Wat zou dat voor verschil maken? Wat gebeurt er als je mensen gaat eren om wie ze wel zijn en wat ze wel doen, in plaats van ze te bekritiseren om wie ze niet zijn en wat ze niet doen? Een wereld van verschil.

Waarom neem ik eer mee als onderdeel van krachtig leiderschap? Als je vanuit eer leeft en vanuit eer leidinggeeft aan jezelf en anderen, stel je die in staat om zichzelf te zijn en te groeien. Je bent er dan altijd op gericht om de ander op te bouwen, niet om hem af te breken. Je eert de sterke, mooie en persoonlijke kanten, zonder aandacht te schenken aan de (in jouw beleving) mindere kanten. Besef goed dat alles wat je aandacht geeft groeit.

Krachtige leiders creëren een cultuur van eer in hun leven, zowel zakelijk als privé.